استرس باعث ایجاد رشته‌های بزرگ عصبی در مغز موش‌ها می‌شود که شکل‌گیری حافظه را مختل می‌کند و باعث می‌شود آنها در موقعیت‌های بی‌خطر دچار اضطراب و ترس شوند. این قضیه شاید توضیح دهد چرا افرادی که استرس دارند، در محیط‌های امن احساس خطر می‌کنند.
پژوهشگران مدت‌هاست می‌دانند استرس یا تروما ممکن است باعث شود افراد از موقعیت‌های بی‌خطر بترسند؛ برای مثال، بعد از سوختن انگشت با قابلمه داغ، شاید فرد استرسی نه‌فقط از قابلمه‌های داغ، بلکه از آشپزخانه یا پخت‌وپز دوری کند. این نوع ترس در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلال اضطرابی کلی وجود دارد.
آزمایش روی موش‌ها
حافظه‌ها در گروه‌هایی از اعصاب به نام «مسیر عصبی» (Engram) که هنگام شکل‌گیری حافظه فعال هستند، بسته‌بندی می‌شوند. محققان در این پژوهش جدید به‌دنبال بررسی تأثیر استرس بر مسیر عصبی بودند. آنها روی بخشی از مغز به نام آمیگدال متمرکز شدند که در استرس و واکنش‌های احساسی نقش دارد.
پژوهشگران آزمایشی سه‌بخشی با پیچیدگی بالا روی موش‌ها اجرا کردند. ابتدا، برخی موش‌های بالغ را با تزریق هورمون «کورتیکوسترون» (Corticosterone) یا نگهداری در لوله‌ای کوچک به مدت ۳۰ دقیقه دچار استرس کردند.
سپس موش‌ها (موش‌های استرسی و بدون استرس) را در محفظه‌ای گذاشتند و ۳۰ ثانیه صدایی با فرکانسی متوسط پخش کردند که خنثی به حساب می‌آید. بعد از وقفه‌ای، موش‌ها دوباره به آن محفظه بازگشتند و ۳۰ ثانیه سوتی با فرکانس بالا شنیدند که با شوکی دوثانیه‌ای به پاها تمام شد. این تجربه دوم رویدادی ترسناک را شبیه‌سازی می‌کرد.
برای بررسی اینکه موش‌ها چه خاطره‌ای از این تجربه‌ها ثبت کرده بودند، پژوهشگران آنها را در محیطی تازه گذاشتند و آن ۲ صدا را پخش کردند و واکنششان را زیرنظر گرفتند.
موش‌هایی که استرس نداشتند، اکثراً هنگام شنیدن سوت با بسامد بالا سرجای خود میخکوب می‌شدند اما موش‌های استرسی با هر ۲ صدا میخکوب می‌شدند که نشان می‌داد نمی‌توانند بین رویداد طبیعی و ترسناک تمایزی قایل شوند.
تأثیر استرس در شکل‌گیری حافظه و ایجاد اضطراب
پژوهشگران از تکنیک‌های مختلفی برای نمایش بصری فعالیت عصبی موش‌ها استفاده کردند. آنها دریافتند هنگام شکل‌گیری حافظه، هنگام تجربه سوت و شوک مسیرهای عصبی کوچکی در مغز موش‌های بدون استرس شکل می‌گرفت؛ درحالی‌که مسیرهای عصبی بزرگ‌تری در مغز موش‌های استرسی تشکیل می‌شد. این مسیرها هنگام شنیدن هر ۲ صدا فعال و آنها را می‌ترساند.
پژوهشگران توانستند بفهمند مغز موش‌های استرسی چرا مسیرهای عصبی بزرگ‌تری می‌سازد. در شرایط معمولی، عصب‌های خاص در آمیگدال فعالیت‌های اعصاب را از طریق آزادسازی پیام‌رسان شیمیایی «گاما آمینو بوتیریک اسید» یا گابا (GABA) مسدود می‌کند. این مسئله تضمین می‌کند در واکنش به خاطره‌ای منفی، مسیر عصبی کوچکی تولید می‌شود.
اما تحت استرس، عصب‌های تحریک‌کننده مغز را از انتقال‌دهنده عصبی «اندوکانابینوئید» (Endocannabinoid) پر می‌کنند که به گیرنده‌های «گلوکوکورتیکوئید» (Glucocorticoid) روی عصب‌های مسدودکننده می‌چسبند و آنها را مانع آزادسازی گابا می‌شوند. این قضیه باعث می‌شود مسیرهای عصبی بزرگ‌تری تشکیل شوند.
پژوهشگران توانستند آثار استرس روی شکل‌گیری حافظه و ایجاد اضطراب را با ۲ دارو از بین ببرند که یکی از آنها «میفپریستون» (Mifepristone) است که برای اتمام زودهنگام بارداری استفاده می‌شود. این داروها یا تولید اندوکانابینوئید را مسدود می‌کنند یا نمی‌گذارند گیرنده‌های گلوکوکورتیکوئید عمل کنند. اما پژوهشگران هشدار داده‌اند عوارض جانبی این داروها به مغز محدود نمی‌شود. علاوه‌براین، فقط درصورتی کار می‌کنند که هنگام تشکیل حافظه مصرف شوند؛ پس احتمالاً برای انسان‌ها فایده‌ای ندارند.
