محققان شواهدی کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد میلیاردها سال پیش، آتشفشان‌ها در سمت دور ماه فوران کرده‌اند. این کشف با تحلیل نمونه‌هایی که مأموریت چانگ‌ای-۶ جمع‌آوری کرده بود، به دست آمده است.
دانشمندان پیشتر از فعالیت‌های آتشفشانی در سمت نزدیک ماه که از زمین دیده می‌شود، آگاه بودند اما سمت تاریک یا دور ماه به‌دلیل زمین‌شناسی متفاوت و کاوش‌های محدود همچنان ناشناخته مانده بود.
محققان به‌تازگی در مأموریتی جسورانه درباره نیمه‌تاریک ماه، نشان داده‌اند این سمت نیز در گذشته‌های دور، فعالیت‌های آتشفشانی را تجربه کرده است.
کشف نمونه‌هایی از سنگ‌های آتشفشانی در نیمه تاریک ماه
اوایل سال جاری میلادی، دانشمندان چینی در مأموریتی شگفت‌انگیز، موفق شدند نزدیک به ۲ کیلوگرم نمونه از خاک و سنگ نیمه تاریک ماه را به زمین برگردانند. این مأموریت را که خطرات زیادی نیز داشت، فضاپیمای Chang’e 6 طی دو ماه انجام داد.
نمونه‌هایی که این فضاپیما جمع‌آوری کرد، اولین نمونه‌هایی هستند از سمت دور ماه به دست آمده‌اند. به گفته محققان، این نمونه‌ها شامل تکه‌هایی از بازالت (سنگ آتشفشانی که پس از فوران شکل می‌گیرد.) هستند و قدمت آنها به بیش از ۴ میلیارد و ۲۰۰سال پیش بازمی‌گردد.
محققان به رهبری کارشناسان آکادمی علوم چین توانستند با استفاده از تاریخ‌گذاری رادیومتری سن این سنگ‌های آتشفشانی را تعیین کنند. تحلیل‌ها نشان داد فوران «شگفت‌انگیز جوان» حدود ۲ میلیارد و ۸۳۰ میلیون سال پیش رخ داده است؛ رویدادی که در سمت نزدیک ماه هرگز رخ نداده بود.
یافته‌های این پژوهش در مجلات Nature و Science منتشر شده است. پروفسور «چیولی لی» از مؤسسه زمین‌شناسی و ژئوفیزیک که در این تحقیق حضور نداشته، گفته است:
«این پژوهش بی‌نهایت هیجان‌انگیز است. این نخستین سن‌نگاری روی نمونه‌های Chang’e 6 است و اهمیت زیادی برای جامعه علمی ماه و سیارات خواهد داشت.»
دیدار سمت دور ماه
اگرچه قسمت دور ماه، به‌دلیل اینکه ما نمی‌توانیم آن را ببینیم، سمت تاریک شناخته می‌شود، در واقع نور خورشید زیادی دریافت می‌کند. ماه در قفل گرانشی نسبت به زمین قرار دارد؛ چرخش ماه به دور زمین و به دور محور خود به یک اندازه زمان می‌برد (حدود ۲۷ روز) و به همین دلیل همیشه یک سمت آن رو به زمین است.
اولین تصویر از سمت دور ماه را سال ۱۹۵۹ فضاپیمای شوروی، «لونا ۳»، گرفت. این تصاویر دانه‌دانه بودند اما اولین نگاه بشر به ماه از زاویه‌ای متفاوت به شمار می‌رفتند. از آن زمان، تصاویر باکیفیت‌تری به زمین ارسال شده‌اند؛ ازجمله ویدیوی استثنایی ناسا که ماه را از نیمه تاریک با زمین در پس‌زمینه نشان می‌دهد.
حالا مأموریت چانگ‌ای-۶ توانسته با کمک ربات‌هایی که برای گرفتن سلفی از فرودگر در نظر گرفته شده بودند، تصاویر بی‌نظیری از سمت تاریک ماه ثبت کند.
